Nomofobi, yeni bir kavram olarak literatür içerisine akıllı telefonların günümüzde oldukça sık kullanılması sonucunda girmiştir. Nomofobi, İngilizce ‘no mobile phone’ kısaltılmasından gelmektedir ve modern çağıyeni fobisi olarak tanımlanmaktadır (King ve ark., 2014). Nomofobi, 2008 yılında İngiltere’de Posta İdaresi’nce yapılan araştırmaya katılan kişilerin sorulara verdikleri yanıtlar sayesinde ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, katılımcılar mobil telefonlarına ulaşım sağlayamadıklarında kendilerini kaygılı ve mutsuz hissettikleri ortaya koyulmuştur (Bahi ve Deluliis, 2015).
Nomofobi, kişinin mobil telefona ulaşım sağlayamadıklarında yaşadıkları kaygı ve korku durumunu tanımlamaktadır (Braggazzi ve del Puente, 2014). Nomofobi terimi Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabının beşinci revizyonunda (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2014) bir tanı kategorisi kapsamında yer almamasına rağmen literatür çalışmalarında tartışmaya yol açmıştır. Ortaya atılan bazı kuramlarda nomofobi, internet bağımlılığın bir alt kategorisi olarak davranışsal bağımlılık olarak değerlendirilmektedir (Minas ve Çetinkaya-Bozkurt, 2017).
Nomofobiyi açıklamaya çalışan bir diğer kuram ise genişletilmiş benlik kuramıdır (Belk, 1988). Genişletilmiş benlik kuramı, başlangıçta tüketici davranışlarını açıklamak için ortaya atılmıştır. Daha sonrasında genişletilmiş benliğin teknoloji ile bütün hale gelmesi de araştırma konuları dahiline girmiştir (Clayton, Lesher ve Almond,2015).
- Nomofobi Tanısı ve Komorbiditesi
Nomofobi, klinik psikolojide insan hayatı için tehlike arz etmeyen durumlarda mobil telefonuna ulaşamama durumdaki irrasyonel korkudur. Nomofobi kavramı literatür kapsamında özgül fobiler içerisinde yer almaktadır (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2014). Araştırmalar içerisinde Ruhsal Bozukluklar Tanısal ve İstatiksel El Kitabı (DSM V-R) içerisinde bir tanıyı karşılamamasından dolayı diğer psikopatolojiler ile karşılaştırması yapılmıştır. Araştırmalar internet bağımlılığı, obsesif kompulsif bozukluk, sosyal fobi, panik bozukluk gibi tanılar üzerinde çalışmalar yapılmıştır (Bragazzi ve del Puente, 2014).
Araştırmalar içerisinde internet bağımlılığı ile nomofobinin komorbid olabileceğine değinilmiştir (King ve ark., 2012).
Obsesif kompulsif bozukluk, tekrarlayan düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için zorlantılı davranışlar ile gözükmektedir (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2014). Tekrarlayan düşüncelerden kaçınmak için mobil telefon ile meşgul olunabilir. Burada önemli olan nokta nomofobik bireylerde mobil telefonun kullanılmasından keyif almalarıdır (Şar ve Işıklar 2012).
Panik bozukluk, nefes alamama hissi, bayılma gibi fiziksel belirtiler ile kendini gösterebilen bir kaygı bozukluğudur (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2014). Panik bozukluk tanısı almış kişilerde nomofobi gözlemlenebilir (Spear King ve ark., 2014).
- Nomofobi ve Demografik Özellikler
Literatür içerisinde nomofobi ve cinsiyet değişkeni arasındaki ilişki farklı sonuçlara neden olmuştur. Birtakım çalışmalar içerisinde bir farklılaşma olmadığını (Adnan ve Gezgin, 2016; Dixit, ark., 2010, Ramazanoğlu, 2020,) birtakım çalışmalarda ise cinsiyet değişkeninin bir farklılık yarattığı sonucuna ulaşmışlardır. (Burucuoğlu, 2017; Gutiérrez-Puertas, vd., 2018, Hingorani ark., 2012; Yasan-Ak ve Yıldırım, 2018)
- Nomofobi ile İlgili Araştırmalar
Nomofobi kavramı literatür içerisinde çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Türkiye’de 537 üniversite öğrencisi ile çalışma yapmış ve bu çalışma sonucunda %42,6’sının nomofobik davranışlarda bulunduğu görülmüştür (Yıldırım ve ark. 2015). Türkiye’de yapılan bir diğer çalışma da ise Adnan ve Gezgin (2016), lisansüstü öğrencilerinde nomofobik davranışların ortalama üstü olduğu görülmüştür. Ön lisans öğrencilerinde ise Burucuoğlu (2017) tarafından yapılan çalışma da nomofobi düzeyinin ortalama üstü olduğu tespit edilmiştir. 120 kişinin katıldığı bir çalışma panik bozukluk tanısı almış hastalarda mobil telefon kullanımı ile semptomları incelenmiştir (King ve ark., 2014). Panik bozukluk hastalarında mobil cihaz kullanılmamasının daha yoğun semptomlar ile gözlemlendiği görülmüştür (King ve ark., 2014).
Literatürdeki çalışmalar içerisinde nomofobi kavramının diğer kavramlar ile ilişkili olduğuna dair araştırmalar görülmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda nomofobinin yaşam beklentisine (Lepp vd., 2014), stres düzeyine ve depresyon ile ilişkili olduğu bulunmuştur (Thomee vd., 2011; Lepp vd., 2014). Ayrıca yalnızlık ile ilişkili de tespit edilmiştir (Takao ve ark., 2009; Güzeller ve Cosguner, 2012).
