"Hasta Hakları" kavramı, bir insanın sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkını ifade eder. İnsanların sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için gerekli olan hizmetlere erişim hakkı, bilgi edinme hakkı, karar verme hakkı ve bu hizmetlerden yararlanırken insan haklarına saygı gösterilmesi gibi konularda uluslararası sözleşmeler ve yerel mevzuatlar tarafından korunur. Ülkemizde bu hak, “Hasta Hakları Yönetmeliği” ile güvence altına alınmıştır.

Hasta Hakları Yönetmeliği’ne göre, bu haklar; sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı, sağlık durumu ile ilgili bilgi alma hakkı, hasta haklarının korunması, tıbbi müdahalede hastanın rızası, tıbbi araştırmalar ve diğer haklar şeklinde 6 başlık altında belirtilmiştir.

Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı

Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanacağı konusunda bilgi isteme hakkına sahiptir. Sağlık kuruluşları; hastanın hangi şartlara göre hangi hizmetlerden faydalanabileceğini ve her türlü hizmet ve imkanın neler olduğu bilgisini paylaşmakla yükümlüdür. Ayrıca hasta, tıbben sakınca görülmediği durumlarda sağlık kurum ve kuruluşunu seçme, değiştirme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir. Hasta, sağlık kuruluşunu değiştirme hakkına sahip olduğu gibi; personel değiştirme hakkına da sahiptir.

Hasta; teşhis, tedavi ve bakım isteme hakkının yanı sıra öncelik sırasının belirlenmesini talep ederek diğer hastalardan önce bakılma isteğinde bulunabilir. Tıbbi gereklilikler dışında; sağlığı kötü etkileyecek herhangi bir şey veya ötenazi isteme hakkına sahip değildir.

Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı

Hasta, aşağıdaki maddeler çerçevesinde sağlık durumu ile ilgili tüm kayıtları inceleme hakkına ve eksik veya belirsiz bir durum olduğunda bu kayıtların düzenlenmesini isteme hakkına sahiptir;

• Hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği bilgisi
• Tıbbi müdahalenin kim tarafından, nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi
• Diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri ve komplikasyonları
• Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskler
• Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri
• Gerektiğinde aynı konuda tıbbi yardıma nasıl ulaşabileceği
• Sağlığı için kritik olan yaşam tarzı önerileri
  
  

Hasta Haklarının Korunması

Her türlü sağlık kuruluşu, hastanın mahremiyetine saygı göstermekle yükümlüdür. Hasta, kendisine yapılan tüm işlemlerin gizlilikle yürütülmesini, tıbben sakınca olmadığı durumda yanında bir yakının olmasını, şahsi hayatına müdahale edilmemesini ve sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını isteme hakkına sahiptir.

Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası

Hiçbir tıbbi müdahale hastanın veya hasta vasisi/velisinin rızası olmadan gerçekleştirilemez. Hastanın rızasının alınamadığı, hayati tehlikesinin bulunduğu veya bilincinin kapalı olduğu durumlarda hasta rızasının alınması beklenmeden tedaviye başlanabilir. Ayrıca hasta, tedaviyi reddetme ve durdurma hakkına da sahiptir.

Tıbbi Araştırmalar

Bakanlığın izni olduğu durumlarda, hasta; kendisine tecrübe, araştırma veya eğitim amaçlı tıbbi müdahalelerde bulunulmasını talep edebilir. Hasta; araştırmanın maksadı, usulü, muhtemel faydaları ve zararları hakkında bilgiyi isteme hakkına sahiptir. Aynı zamanda araştırmaya iştirak etmekten vazgeçebilme ve araştırmanın her safhasında başlangıçta verdiği rızayı geri alabilme haklarına sahiptir.

Diğer Haklar

Herhangi bir sağlık kuruluşunda, hastalar; kendileri ve ziyaretçi/refakatçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sağlanması için gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir. Hastalar, dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gerekli ortamın kurulmasını talep edebilir. Bunların yanı sıra hasta; koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesinde, tıbbi sebeplerden dolayı sağlık kuruluşuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde, tabii afetler gibi olağanüstü hallerde uzaktan sağlık hizmeti alma talebinde bulunabilir.